Το μέλι είναι το τρόφιμο το οποίο συλλέγουν οι μέλισσες από τα ζωντανά μέρη των φυτών ή από εκκρίσεις εντόμων. Το μεταφέρουν στην κυψέλη τους ,το εμπλουτίζουν με δικές τους ουσίες και κατόπιν το αποθηκεύουν στις κηρήθρες μέχρι να ωριμάσει.
Το μέλι περιέχει :
-Γλυκόζη περίπου 30,3%
-Φρουκτόζη περίπου 38,4%
-Ανόργανα άλατα
-Οργανικά Οξέα
-Ένζυμα και αμινοξέα
-Μέταλλα
-Βιταμίνες Β,C
-Πολυφαινόλες ,Καροτενοειδή,Βιοφλαβονόδη
Είναι η μοναδική τροφή που παραμένει αναλλοίωτη και ταυτόχρονα αποτελει φάρμακο για τον άνθρωπο εσαεί.
Μάλιστα άξιο αναφοράς χρήζει το παράδειγμα του Δημόκριτου, ο οποίος όφειλε την μακροζωία του στην κατανάλωση μελιού.
Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη μελίου και τα κατηγοριοποιούμε κυρίως σε:
-Μέλια ανθέων και μέλια μελιτώματος καθώς και μίγματα αυτών
-Mονανθικά και τα πολυανθικά
Τα μέλια ανθέων παράγονται από το νέκταρ των λουλουδίων ,ενώ τα μέλια μελιτωμάτων από τις εκκρίσεις εντόμων τις οποίες τις απομιζούν οι μέλισσες πάνω στα φυτά,όπως πέυκο και έλατο.
Πευκόμελο
Αποτελεί περίπου το 65% της συνολικής παραγωγής μελιού στην Ελλάδα και προέρχεται απο τις μελιτώδεις εκκρίσεις του εντόμου Marchalina hellenica(γνωστό ως “Βαμβακάδα”,”Εργάτης”),όταν παρασιτεί στη Χαλέπειο και Τραχεία πεύκη.
Oι κυριότερες περιοχές παραγωγής πευκόμελου είναι η βόρεια Eύβοια, η Xαλκιδική, η Θάσος, η Σκόπελος, η Zάκυνθος και η Pόδος. Από τα μέσα Αυγούστου ξεκινούν σε μεγάλες ποσότητες οι μελιτοεκκρίσεις και διαρκούν εώς την επόμενη άνοιξη. Ωστόσο οι περίοδοι των εκκρίσεων που αξιοποιούνται για την παραγωγή του πευκόμελου είναι από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο.
Γεύση: Λόγω της χαμηλής συγκέντρωσης σακχάρων, δεν είναι πάρα πολυ γλυκό.
Άρωμα: Iδιαίτερο. Kάποιοι το παρομοιάζουν με το άρωμα ιωδίου.
Xρώμα: Tο χρώμα του πευκόμελου είναι χαρακτηριστικό και πιο σκούρο από το θυμαρίσιο.
Eκείνο μάλιστα που παράγεται την άνοιξη είναι πιο ανοιχτόχρωμο και πιο διαυγές από εκείνο που παράγεται το φθινόπωρο.
Kρυστάλλωση: Η κρυστάλλωση του πευκόμελου γίνεται με αρκετά βραδύ ρυθμό, αφού η φυσική περιεκτικότητά του σε γλυκόζη είναι χαμηλή. Πιο συγκεκριμένα, τα αμιγή πευκόμελα παραμένουν ρευστά, δηλαδή χωρίς να κρυσταλλώσουν, για περισσότερο από ενάμιση χρόνο.
Θρεπτική αξία: Tο πευκόμελο θεωρείται μέλι υψηλής θρεπτικής αξίας κάτι πού είναι ενδεικτικό από το υψηλό ποσοστό τέφρας που διαθέτει.Αυτό οφείλεται κυρίως στο μεγάλο αριθμό διαφορετικών ουσιών που υπάρχουν στη σύστασή του. Aπό τις ουσίες αυτές επικρατούν τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία (το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο ψευδάργυρος, ο σίδηρος, ο χαλκός κλπ.), τα οποία βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στα ελληνικά πευκόμελα.
Μέλι ελάτης
Υπολογίζεται οτι το 5% περίπου του μέλιου που παράγεται στην Ελλάδα είναι ελατήσιο. Προέρχεται κυρίως από τις ορεινές περιοχές της Eυρυτανίας, της Πίνδου, του Oλύμπου,της Βιωτίας από τα βουνά Mαίναλο, Πάρνωνα,Ελικώνα και Xελμό στην Πελοπόννησο και από την Πάρνηθα στην Aττική. Υπάρχουν έντομα που παρασιτούν στα έλατα και παράγουν μελιτώδεις εκκρίσεις όπως τa Cinara confinis και Physokermes hemicryfus.
Γεύση: Tο συγκεκριμένο είδος μελιού διακρίνεται για την ιδιαίτερα καλή του γεύση.
Άρωμα: Δεν παρουσιάζει έντονο άρωμα.
Xρώμα: Ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή προέλευσής του. Έτσι, το μέλι ελάτης από τη Bυτίνα Aρκαδίας ξεχωρίζει λόγω των κρεμ ανταυγειών που δημιουργούνται στο εσωτερικό του και λέγεται «Bανίλια ελάτης».Γενικά, το μέλι ελάτης έχει έντονα μελί χρώμα, σε άλλες περιοχές πιο σκούρο και σε άλλες πιο ανοιχτό.
Kρυστάλλωση: Λόγω του χαμηλού ποσοστού γλυκόζης, δεν κρυσταλλώνει.
Θρεπτική αξία: Eίναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία (κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορο, σίδηρο κλπ.). Περιέχει βιταμίνες σε πολύ μικρές ποσότητες, αλλά ακόμα και αυτή η μικρή ποσότητα βοηθάει στην καλύτερη αφομοίωση των σακχάρων από τον ανθρώπινο οργανισμό.
Μέλι καστανιάς
Η καστανία είναι δέντρο διαδεδομένο σε ολόκληρη την ορεινή ζώνη της χώρας μας. Θεωρείται σπουδαίο μελισσοκομικό φυτό και αυτό αποδεικνύεται από την εξαιρετικής ποιότητας γύρη καθώς και από το υψηλής διατροφικής αξίας νέκταρ που παράγει. Παράλληλα η καστανιά δίνει και μελιτώδεις εκκρίσεις απο την αφίδα Myzocallis castanicola,οι οποίες αρχίζουν το Μάιο και συνεχίζονται μέχρι τον Ιούλιο.
Γεύση: Δυνατή, ελαφρώς πικρή. H γεύση του καστανόμελου είναι τόσο έντονη, που μια μικρή αναλογία μπορεί να υπερκαλύψει τη γεύση άλλων μελιών.
Άρωμα: Έντονα αρωματικό μέλι.
Xρώμα: Ποικίλλει ανάλογα με την προέλευσή του από ανοιχτό καφέ μέχρι σκούρο καφέ και συχνά κοκκινωπό, αν πρόκειται για μελίτωμα.
Kρυστάλλωση: Kρυσταλλώνει σε λεπτούς κόκκους και αργά μετά από 1-2 χρόνια.
Θρεπτική αξία: Πλούσιο σε ιχνοστοιχεία και αμινοξέα.Έχει εφιδρωτικές ιδιότητες και ενθαρρύνει την κυκλοφορία του αίματος.Διαθέτει στυπτικές και απολυμαντικές ιδιότητες των ουρικών οδών.
Μέλι εσπεριδοειδών
Το μέλι των εσπεριδοειδών σε συνδιασμο με το μέλι των άλλων οπωροφόρων αποτελεί το 25% της ελληνικής περιοχής. Τα εσπεριδοειδή καλλιεργούνται κυρίως στην Ήπειρο, Πελοπόννησο, Κρήτη και νησία.
Γεύση: Eξαιρετικά ιδιαίτερη γεύση.
Άρωμα: Έντονο, υπέροχο άρωμα.
Xρώμα: Aνοιχτό κίτρινο.
Kρυστάλλωση: Kρυσταλλώνει πολύ γρήγορα, γι’ αυτό καλό είναι να καταναλώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Θρεπτική αξία: Το μέλι των εσπεριδοειδών έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα ψευδαργύρου συγκριτικά με τα υπόλοιπα μέλια. Για να διατηρηθεί η θρεπτική αξία αυτού του τύπου μελιού, θα πρέπει να καταναλώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα και να προφυλάσσεται από υψηλές θερμοκρασίες.
Μέλι θυμαρίσιο
Η παραγωγή του ανέρχεται περίπου στο 10% της συνολικής παραγωγής μελιού της Ελλάδος. Η άνθηση του θυμαριού διαρκεί 30 με 40 μέρες ανάλογα με τη διαμόρφωση του εδάφους και τις καιρικές συνθήκες. Oι καλύτερες περιοχές παραγωγής θυμαρίσιου μελιού θεωρούνται τα ελληνικά νησιά και ιδιαίτερα η Kρήτη τα Kύθηρα καθώς και τα Δωδεκάνησα.
Γεύση: Tο θυμαρίσιο μέλι έχει ευχάριστη γεύση, αλλά ορισμένες φορές, λόγω υψηλής συγκέντρωσης σε φρουκτόζη, αφήνει μια αίσθηση καψίματος στο στόμα.
Άρωμα: Έντονα αρωματικό μέλι.
Xρώμα: Συνήθως ανοιχτό κεχριμπαρένιο. (Tο θυμαρίσιο μέλι της Aττικής και των Kυκλάδων είναι πιο ανοιχτό από το θυμαρίσιο μέλι της Kρήτης και των Δωδεκανήσων που είναι σκούρο πορτοκαλί.)
Kρυστάλλωση: Tο συγκεκριμένο είδος μελιού ζαχαρώνει σε διάστημα 6-18 μηνών.
Θρεπτική αξία: Tο θυμαρίσιο μέλι θεωρείται ότι έχει τονωτικές και αντισηπτικές ιδιότητες καθώς επίσης συνίσταται για την πρόληψη – αντιμετώπιση λοιμωδών,πεπτικών και αναπνευστικών παθήσεων. Είναι πλούσιο σε μέταλλα όπως ο χαλκός και ο σίδηρος, ενώ περιέχει και βόριο.
Μέλι Ερείκης
Διακρίνεται στην ανοιξίατικη και την φθινοπωρινή ερείκη(ή σούσουρα) ,είναι απο τα πιο σημαντικά μελισσοκομικά φυτά της Ελλάδας.Η διαφορα ανάμεσα στα δύο είδη μελιού ερείκης έγκειται στη γεύση και το χρώμα .
Γεύση: Το ανοιξιάτικο μέλι ερείκης είναι πιο εύγευστο από αυτό της φθινοπωρινής αλλά συνολικά διακρίνεται για τη χαρακτηριστική δυνατή γεύση του.
Άρωμα: Xαρακτηριστικό, λεπτό άρωμα.
Xρώμα: Kοκκινωπό-σκουρόχρωμο της φθινοπωρινής και πιο ανοιχτόχρωμο της ανοιξιάτικης.
Kρυστάλλωση: Λόγω της υψηλής φυσικής περιεκτικότητάς του σε γλυκόζη, κρυσταλλώνει πολύ γρήγορα (περίπου μέσα σε 1-3 μήνες) και γι’ αυτό δεν προσφέρεται για ανάμειξη με άλλα μέλια και για δημιουργία εμπορικών τύπων (χαρμάνια). Tο μέλι αυτό ξινίζει επίσης πιο εύκολα από τα άλλα είδη μελιού, γιατί έχει υψηλή υγρασία και μεγάλη περιεκτικότητα σε σακχαρομύκητες.
Θρεπτική αξία: Tο ερεικόμελο (κυρίως το φθινοπωρινό) θεωρείται ένα πολύ θρεπτικό είδος μελιού και ιδιαίτερα τονωτικό για τον ανθρώπινο οργανισμό ,γιατί περιέχει δεκάδες φυσικά θρεπτικά στοιχεία ,βιταμίνες ,ένζυμα και αμινοξέα , γι’ αυτό και πωλείται κυρίως σε καταστήματα υγιεινής διατροφής.
Προϊόντα της μέλισσας
Βασιλικός Πολτός
Είναι μια κρεμώδης ουσία που εκκρίνεται από τους υποφαρυγγικούς αδένες των νεαρών εργατριών μελισσών. Η ονομασία Βασιλικός Πολτός προέρχεται απο το ότι οι προνύμφες που προορίζονται να γίνουν βασίλισσες ,καθώς επίσης και οι ενήλικες βασίλισσες, τρέφονται αποκλειστικά με μεγάλη ποσότητα από την τροφή αυτή. Στο Βασιλικό πολτό βρίσκεται ο καθοριστικός εκείνος παράγοντας που μετατρέπει τη μέλισσα από εργάτρια σε βασίλισσα .
Χημική σύσταση: Η μέση χημική του σύσταση είναι υγρασία 67%, πρωτεϊνη 12,5%, συνολικά λιπαρά οξέα 5%, συνολικά ζάχαρα 1%, ανόργανα άλατα(τέφρα) 1% και λοιπά απροσδιόριστα 3,5% καθώς και βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Επίσης κάποιο από το ποσοστό αποτελείται από διάφορες ενώσεις όπως το 10-υδροξυ-δεκενοϊκο οξύ και παντοθενικό οξύ.
Φυσικές ιδιότητες : Το χρώμα του βασιλικού πολτού έχει μεγάλη σημασία γιατί αποτελεί δείκτη της φρεσκότητας και της καταλληλότητας του .Ο φρέσκος πολτός έχει λαμπερό ασπρουδερό χρώμα. Όταν όμως έρθει σε επαφή με τον αέρα ή εκτεθεί στο φως,το χρώμα του μεταβάλλεται σε ανοιχτό κίτρινο και σκούρο γκρι .Η μεταβολή αυτή οφείλετε σε ένζυμα τα οποία οξειδώνουν κάποιες ουσίες του βασιλικού πολτού και τον καταστρέφουν. Χαρακτηρίζεται απο ελαφρύ δριμύ άρωμα και υπόξινη γεύση που οφείλετε στο πολύ χαμηλό του ph(3,5-4,5).
Θρεπτική αξία: Ο Βασιλικός πολτός βοηθά στην αντιμετώπιση των ρευματικών αθρίτιδων. Βοηθά τον γηρασμένο και ταλαιπωριμένο οραγανισμό, ενώ βρίσκει και μεγάλη εφαρμογή στην παιδιατρική βοηθώντας παιδιά με αναιμία, πνευμονία, βακτηριακές λοιμώξεις κ.α.
Βελτιώνει την γενική διάθεση, αυξάνει την ικανότητα για εργασία, την όρεξη και βοηθά ώστε τα άτομα να αποκτήσουν μεγαλύτερη διανοητική και σωματική δύναμη. Έχει μικροβιοκτόνες και αντισηπτικές ιδιότητες ενώ συμβάλει σημαντικά στις γυναίκες στη γαλακτοπαραγωγή μετα τη γέννα και βοηθά τους άντρες να βελτιώσουν την σεξουαλική τους ζωή.
Γύρη
Η γύρη είναι το προϊόν που συγκεντρώνουν οι μέλισσες από διάφορα λουλούδια. Είναι η πλουσιότερη φυσική τροφή σε πρωτεϊνες, βιταμίνες, απαραίτητα αμινοξέα, ορμόνες, ένζυμα και άλλα χρήσιμα συστατικά για τη διατροφή μας.
Χημική σύσταση : Η μέση χημική σύσταση είναι πρωτεϊνη 25,7%, λιπίδια 4,8%, υδατάνθρακες 27%, ανόργανα άλατα(τέφρα) 3,1%, νερό 30%, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.
Θρεπτική αξία : Η γύρη βοηθά στη διανοητική λειτουργία ,ενισχύει τη συστολή της καρδιάς και έχει διουριτική δράση. Βελτιώνει την όρεξη γι αυτό και συνίσταται ιδιαίτερα για περιπτώσεις αδυναμίας και εξασθένισης του οργανισμού,κακού μεταβολισμού ,εντερικών ανωμαλιών ,ψύχωσης και νευρασθένειας καθώς και απώλειας μνήμης. Η γύρη βελτιώνει την κατάσταση ατόμων που έχουν ήπιες αλλεργικές εκδηλώσεις και τους βοηθά ώστε να αποκτήσουν βαθμιαία αντίσταση(ανοσοποίηση).
Η γύρη είναι πλούσια σε κιστίνη ,ένα αμινοξύ που επειρεάζει θετικά την τριχοφυία και το χρώμα των μαλλίων,αλλά και σε ρουτίνη(γνωστή ως βιταμίνη R),η οποία αυξάνει την αντίσταση των τριχοειδών αγγείων,προφυλάσσοντας έτσι τον οργανισμό από εγκεφαλικές αιμοραγίες.
Επίσης, αυτή η πλήρης φυσική τροφή έχει ευεργετική επίδραση στον προστάτη και παράλληλα μετριάζει και περιορίζει σημαντικά τα προβληματα της εμηνόπαυσης.
Πρόπολη
Η πρόπολη είναι μια ουσία από ρητίνες και κόμεα που συλλέγουν οι μέλισσες από τους οφθαλμούς των δέντρων ,την εμπλουτίζουν με κερί ,γύρη ,ένζυμα και άλλες ουσίες και την χρησιμοποιούν για να στεγανοποιήσουν και απολυμάνουν το εσωτερικό της φωλίας τους. Μάλιστα κάθε φόρα που βγαίνει μια μέλισσα απο το κελί επιχρείουν αυτό με πρόπολη .
Χημική σύσταση : Η πρόπολη περιέχει ρητίνες και βάλσαμα 55% ,κερί 30%,αιθέρια έλαια 10%, γύρη 5%,φλαβονοειδή και φαινολικές ενώσεις.
Φυσικές ιδιότητες: Η πρόπολη διαφέρει απο κυψέλη σε κυψέλη λόγω βλάστησης ενώ το χρώμα της ποικίλει από κόκκινο κίτρινο μέχρι μαύρο. Είναι αδιάλυτη στο νερό και διαλυτή στην αλκοόλη. Σε θερμοκρασίες πάνω απο 25 βαθμούς κελσιού είναι μαλακή ,εύκαμπτη και κολλά στα χέρια,ενώ σε θερμοκρασίες κάτω απο 15 βαθμόυς κελσίου γίνεται σκληρή και εύθραυστη.
Θρεπτική αξία : Η πρόπολη έχει βακτηριοκτόνες και βακτηριοστατικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία τραύματων των αναπνευστικών οργάνων ,της στοματικής κοιλότητας και άλλων περιοχών του ανθρώπινου σώματος.
Λόγω των μεγάλων συγκεντώσεων σε φλαβονόλες επιδρά στον ανθρώπινο οργανισμό έχοντας αντισηπτική και αντιβακτηριακή δράση ,αναστέλλοντας την συνάθροιση ερυθροκυττάρων ,προστατεύοντας τη βιταμίνη C απο οξειδώσεις και τέλος βελτιώνοντας την κυκλοφορία του αίματος στα τριχοειδή αγγεία.
Ταυτόχρονα χρησιμοποιείται κατά των μυκητιάσεων και προβλημάτων ωτορυνολαρυγγολογίας καθώς και στην αντιμετώπιση του έλκους και προβλημάτων του προστάτη.
Με πληροφρίες απο το Κέντρο Ελληνικής Μελισσοκομίας
